ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÙNG ĐẤT

  1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên

Xã Dương Phong nằm ở phía Tây của huyện Bạch Thông, cách thị xã Bắc Kạn 20km. Xã có vị trí địa lý khá thuận lợi, là địa bàn từ lâu đã diễn ra quá trình tiếp xúc, giao lưu văn hóa và kinh tế.

Phía Đông giáp xã Quang Thuận, huyện Bạch Thông

Phía Tây giáp xã Đồng Thắng, huyện Chợ Đôn

Phía Nam giáp xã Mai Lạp, huyện Chợ Mới

Phía Bắc giáp xã Đôn Phong, huyện Bạch Thông

Là một xã miền núi thuộc huyện Bạch Thông, xã Dương Phong có địa hình khá đa dạng: nhiều núi cao xen kẽ với vùng đất bằng phẳng. Độ cao trung bình khoảng 500m So với mực nước biển. Cá biệt, ở phía Tây Bắc của xã có đỉnh núi Ba Lệnh cao 700m so với mực nước biển. Dòng sông Cầu chảy qua địa bàn xã đã góp phần cung cấp nước và một lượng không nhỏ phù sa cho các cánh đồng. Năm 2015, xã có tổng diện tích đất tự nhiên là 4.889,71ha, phần lớn là đất rừng, đất trồng cây lâu năm và cây hàng năm chiếmđến 97,6 %.

Khí hậu xã Dương Phong mang đặc trưng của vùng Đông Bắc nhiệt đới gió mùa. Nhiệt độ trung bình trong năm từ 18-250C; mùa đông nhiệt độ có khi xuống tới 6-80C. Chế độ mưa có sự phân biệt rõ rệt thành hai mùa mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau; mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10 với tổng lượng mưa trung bình khoảng1.500mm/năm.

Nhìn chung, với vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên như trên đã và đang là yếu tố tác động trực tiếp đến sự phát triển của địa phương: vị trí thuận tiện cho việc giao lưu kinh tế, buôn bán với các khu vực lân cận; thích hợp phát triển ngành nông – lâm nghiệp đa dạng với nhiều loại cây trồng, vật nuôi khác nhau, đặc biệt là cam, quýt. Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên cũng mang lại cho địa phương một số khó khăn như: quỹ đất để phát triển xây dựng khá hạn chế do địa hình đồi núi chiếm tỷ lệ lớn; vào mùa đông tình trạng sương muối, rét đậm rét hại xuất hiện, ảnh hưởng không tốt đến hoạt động sản xuất của nhân dân.

  1. Quá trình hình thành vùng đất

Dương Phong là một trong 17 xã, thị trấn của huyện Bạch Thông, do đó quá trình hình thành vùng đất của địa phương cũng không nằm ngoài dòng chảy lịch sử của huyện Bạch Thông. Dưới thời nhà Lý (1009-1225), nhà Trần (1225-1400), vùng đất Dương Phong thuộc huyện Vĩnh Thông. Đến triều nhà Lê, vào năm Hồng Đức thứ 21 (1490),vua Lê Thánh Tông cho đổi thành châu Bạch Thông, cử phiên thần họ Hoàng nối đời cai quản. Tên gọi Bạch Thông có từ đây và giữ nguyên đến hiện nay. Tuy nhiên, qua các thời kỳ có sự thay đổi về địa giới hành chính.

Ngày 11-4-1900, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định thành lập tỉnh Bắc Kạn gồm 4 châu: Bạch Thông, Chợ Rã, Thông Hóa (sau đổi thành Na Rì), Cảm Hóa (sau đôi thành Ngân Sơn). Từ lúc này cho đến trước năm 1945, vùng đất Dương Phong thuộc tổng Nông Thượng, châu Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, nhằm phục vụ tốt hơn yêu cầu quản lý về mặt hành chính Nhà nước, đầu năm 1946, Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chỉ đạo xóa bỏ cấp phủ (ở đồng bằng), châu (ở miền núi) và tổng, thiết lập 4 cấp quản lý gồm: Trung ương, tỉnh, huyện, xã. Theo đó, tháng 3-1946, xã Phong Quang chính thức được thành lập (bao gồm phần đất của 4 xã Dương Phong , Dương Quang , Quang Thuận và Đôn Phong ngày nay).

Từ tháng 3-1953, thực hiện chỉ đạo của Trung ương về việc điều chỉnh địa giới hành chính một số xã thuộc huyện Bạch Thông, ngày 1-8-1953, xã Phong Quang được giải thể để thành lập 4 xã mới là: Thanh Phong, Hồng Phong, Minh Khai và Đình Phùng. Thời điểm mới thành lập, xã Thanh Phong gồm 7 thôn: Miếu Môn, Bản Pè, Tổng Mú, Nà Phầy, Nà Coọng, Bản Mún, Khuổi Cò (với khoảng 75 hộ dân, trong đó chủ yếu là người Tày).

Từ năm 1964, theo Quyết định số 150/NV (12-5 1964) của Bộ Nội vụ “ Về việc sửa đổi tên một số xã của tỉnh Bắc Kạn”, xã Thanh Phong được đổi thành Dương Phong, thuộc huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn. Năm 1965, tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên hợp nhất thành tỉnh Bắc Thái, xã Dương Phong thuộc huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Thái. Năm 1997, tỉnh Bắc Kạn được tái lập, xã Dương Phong thuộc huyện Bạch Thông tỉnh Bắc Kạn và ổn định địa giới hành chính từ đó đến nay. Tính đến năm 2015, xã Dương Phong có 450 hộ với 1.822 nhân khẩu, sinh sống ở 10 thôn: Nà Chèn (trước là thôn Miếu Môn), Bản Pè và Bản Mèn (tách ra từ Bản Pè), Tổng Ngay (trước là thôn Nà Phầy), Bản Chàn (tách ra từ thôn Khuổi Cò), Bản Mún 1 và Bản Mún 2 (do Bản Mún tách ra), Khuổi Cò, Tổng Mú và thôn Nà Coọng.

Xã hiện có chủ yếu 3 thành phần dân tộc anh em cùng sinh sống gồm người: Tày, Dao, Kinh và một số dân tộc khác như Nùng, Cao Lan … Trong đó , người Tày được coi là cư dân gốc, có công khai phá và hình thành nên vùng đất này. Họ phân bố chủ yếu ở 7 thôn: Nà Chèn, Bản Pè, Bản Mèn, Tổng Ngay, Bản Mún 2, Tổng Mú và thôn Nà Coọng. Người Dao sống chủ yếu ở Khuổi Cò, Bản Chàn và Bản Mún 1. Trong khi đó, người Kinh phân bố rải rác ở cả 10 thôn trong xã. Người Nùng không hình thành hộ, do chỉ có một số người phụ nữ về làm dâu trong các gia đình.

Vốn là một xã miền núi của huyện Bạch Thông, đất đai phần nhiều là đồi núi, từ bao đời nay người dân nơi đây sống chủ yếu dựa vào phát triển nông, lâm nghiệp, trong đó xã Dương Phong nổi tiếng với nghề trồng cây ăn quả (cam, quýt); các ngành tiêu thủ công nghiệp, dịch vụ thương mại còn chậm phát triển. Đặc biệt, nhờ có tuyên tỉnh lộ 257 nổi từ trung tâm thành phố Bắc Kạn đi huyện Chợ Đồn chạy qua đã tạo nên điều kiện thuận lợi giúp địa phương phát triển kinh tế, cũng như mở rộng giao lưu với các vùng khác trong tỉnh, huyện.

 Những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ xã, nhân dân Dương Phong đã giành được nhiều kết quả quan trọng trong phát triển kinh tế, văn hóa – xã hội. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, nhân dân Dương Phong luôn đoàn kết, quyết tâm vượt qua khó khăn để xây dựng quê hương phát triển theo đúng chủ trương lãnh đạo của Đảng. Những kết quả đạt được sẽ là cơ sở, động lực để cán bộ và nhân dân xã nhà tiếp tục thực hiện thăng lợi các nhiệm vụ về kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội trong chặng đường tiếp theo.